ارزیابی تحمل ژنوتیپ های مختلف برنج به شوری آب آبیاری

به منظور بررسی پاسخ هفت ژنوتیپ برنج (خزر، sa13، دیلم، سنگ جو، سپیدرود، لاین 831 و t5)، به سطوح مختلف شوری آب آبیاری و تعیین شاخص های تحمل آنها به شوری، آزمایشی به صورت گلدانی زیر باران گیر با آرایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و پنج سطح شوری (1، 2، 4، 6 و 8 دسی زیمنس بر متر) در مؤسسه تحقیقات برنج کشور – رشت در سال 1390 اجرا شد. با استفاده از داده های عملکرد دانه در دو محیط با تنش شوری (8 دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش (1 دسی زیمنس بر متر)، شاخص حساسیت به تنش (ssi)، شاخص تحمل (tol)، میانگین بهره وری تولید (mp)، میانگین هندسی قابلیت تولید (gmp)، میانگین هارمونیک (hm)، شاخص تحمل به تنش (sti)، شاخص عملکرد (yi) و شاخص پایداری عملکرد (ysi) محاسبه و میزان همبستگی آنها با عملکرد دانه برآورد شد. نتایج نشان داد که شاخص های تحمل و عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد مطالعه، تفاوت بسیار معنی داری با یکدیگر داشتند. در بین شاخص های مورد استفاده، sti و mp توانایی بهتری در شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به شوری داشتند. در این آزمایش، بیشترین عملکرد بوته در هر دو شرایط بدون تنش و تنش (به ترتیب 71/19 و 69/10 گرم)، مربوط به لاین t5 بود. کمترین عملکرد بوته در شرایط بدون تنش مربوط به رقم­های سنگ­جو (42/12 گرم) و دیلم (84/11 گرم) بود. در شرایط تنش، کمترین عملکرد در رقم خزر (29/4 گرم) دیده شد. بیشترین درصد کاهش عملکرد با افزایش شوری مربوط به رقم خزر (49/69 درصد) و کمترین آن مربوط به رقم سنگ جو (48/31 درصد) بود. در کل، می توان لاین های t5 و 831 و رقم­های سپیدرود و سنگ­جو را به عنوان ژنوتیپ­های احتمالاً برتر در هر دو شرایط شور و غیر شور برای آزمایش های بعدی در نظر گرفت.